LIEFDEVOL OPVOEDEN - Alla den papa fu Sranang kon yere, de tijd van een draai om de oren is nog niet voorbij. En dat is ook niet zo gek, want niet iedereen heeft vroeger geleerd om positief om te gaan met woede en verdriet. Maar jong níet geleerd, kun je, wanneer je oud-er bent, nog wel aanleren. Dat is het goede nieuws. Maar daar is MOED voor nodig. Hoe onderhouden we onze emoties? Waar komen onze emoties vandaan? Waarom huilen papa’s niet? Het zijn vragen die onze pedagoge Joyce beantwoordt. Dit doet ze door middel van haar MOED-methode voor papa’s. Het is een soort navigatiesysteem voor transformatie.
Hokjes en codes
In ons leven vervullen we verschillende rollen zoals van zoon of dochter, vriend of vriendin, broer of zus, vader of moeder, zwager of schoonzus, meester of juffrouw. Iedereen vervult één of meerdere rollen tegelijk die we vertolken in de maatschappij. De maatschappij is erop ingericht dat we in hokjes ingedeeld worden. Dat geeft overzicht en begrenst ons denken. Het zijn als het ware codes die aangeven hoe we tegen de maatschappij aankijken. We denken in hokjes, binnen de codes zodat wij ons veilig wanen, het geeft ordening aan ons brein.
Lief versus stoer
Zodra we worden geboren speelt het geslacht een rol in ons leven. Ook bij ongeboren baby’s waarvan we het geslacht al weten, zijn we bezig om de baby in een hokje te plaatsen. We weten welke kleur we de babykamer moeten schilderen, welke kleertjes we moeten aanschaffen, welke naam we moeten kiezen, enzovoorts. We zijn dan eigenlijk ook al een beetje bezig met de opvoeding. De code is dat we met een meisje lief en zorgzaam omgaan. En met een jongetje stoer en wild. De eerste zaadjes van de emotionele ontwikkeling van de baby zijn gelegd.
Vicieuze cirkel
Over het algemeen uit een jongen zijn woede door op de vuist te gaan. Hij slikt zijn tranen in. Zelden of nooit praat hij een trobi uit. Dat komt niet zomaar uit de lucht vallen. Hij heeft het niet geleerd. Maar deze jongen wordt later zelf ook papa. En wanneer deze papa niet geleerd heeft om bijvoorbeeld een trobi uit te praten, dan zal de trobi op de oude bekende manier worden opgelost: met kofus, agressief gedrag, schelden en tranen inslikken. Want papa’s huilen niet is de code. En dat terwijl huilen een aangeboren menselijke eigenschap is. Moet je nagaan dat baby’s bij de geboorte luid toegejuicht worden wanneer ze de eerste kreten laten horen, maar daarna wordt ze al heel snel de mond gesnoerd. Huilen is hinderlijk. Met andere woorden, een emotie waar we mee geboren zijn mogen we niet meer uiten.
Kwetsbaar
'Ie krei noh? Ie dale jongoe. Ie djeers wan bobo,’ horen jongens vaak wanneer ze hun kwetsbare kant laten zien. Ze worden uitgelachen en misschien zelfs gepest. Een jongen die geknuffeld wordt of huilt wordt gezien als een watje, een boeler of bobo. En geen enkele jongen wil in die hokjes geplaatst worden. Maar het betekent meer dan dat. Wanneer een jongen zijn emoties op jonge leeftijd niet toont, is de kans groot dat hij dat op latere leeftijd ook niet doet. En dat terwijl het juist die emoties zijn van een man, die hem een betere vader maken. Laat me dit aan je uitleggen. Er zijn maar weinig jongens die hun papa heeft zien huilen. Papa’s laten hun emoties niet zo snel zien. Want papa’s worden ook uitgelachen wanneer ze tranen in hun ogen krijgen of hun zachte, kwetsbare kant laten zien. Ze worden er mee geplaagd thuis, op hun werk en op straat. No mang, een papa mag zijn kwetsbare kant niet laten zien. Maar wanneer jij als papa je gevoelens durft te uiten, dan laat je zien dat je lef hebt om te laten zien wat je voelt en denkt. Wanneer je de MOED hebt je emoties en gevoelens te voelen, toe te laten en erover durft te praten met je partner en kinderen, zullen deze zich ook meer openstellen naar jou toe.
4 tips voor M O E D.
Ben jij een vader die betrokken is bij zijn kinderen? En wil jij leren om over je emoties durven te praten? En tranen te laten zien? Vraag jezelf eens af en geef echt antwoord: Zou je willen huilen? Zou je kunnen huilen? Misschien ontken je het, of weet je het niet of misschien schaam je je. Ja, er is MOED voor nodig om daarover na te denken.
M = MINDSHIFT Zet de eerste stap tot verandering. Het zal een wereld van verschil betekenen in het belang van jezelf, je zoon en je hele gezin. Wees je bewust dat jij de schakel bent die het patroon van emoties kan doorbreken. Sta jezelf en je zoon toe dat huilen mág, huilen is oké.
Tip: Zeg de komende zeven dagen, wanneer je in je bed ligt en het nachtlampje uitdoet: ‘Ik mag voelen, ik mag huilen, ik ben gelukkig’. Dit zeg je op een bewuste manier door op je natuurlijke ademhaling te focussen. Je zegt het hardop of in je hoofd een paar keren achter elkaar. Het zijn krachtige woorden die jou helpen om de cirkel te doorbreken.
O = OPEN STAAN VOOR VERANDERING Stel jezelf open voor verandering. Je weet dat je het anders wilt. Je bent je ervan bewust dat het onderdrukken van je gevoelens, niet bijdraagt aan een harmonieus en liefdevol gezin.
Tip: Vanaf nu geef jij elke dag je zoon een knuffel, zeg daarbij hardop dat je van hem houdt. Misschien zal het in het begin een beetje onwennig voelen. En misschien niet alleen voor jou maar je hele gezin. Heb vertrouwen in jezelf en deze verandering zal al snel onderdeel worden van je opvoeding.
E = EMOTIES HERKENNEN EN BENOEMEN Eerst even een simplistische opsomming van de vier basisemoties, de vier B’s: boos, bang, bedroeft en blij. De gevoelens die daarbij horen zijn dan andere: woede, angst, verdriet en vreugde. Je uit dat in: agressief gedrag, wantrouwen, huilen en lachen. Vaak worden emoties en gevoelens door elkaar gebruikt. Maar even voor de duidelijkheid: jouw emoties zijn aangeboren, gevoelens zijn een lichamelijke reactie op basis van jouw emoties. Dus wanneer je bedroeft bent (emotie) uit zich dat in verdriet (gevoel) en dat uit zich weer in huilen (uiting). Nu is het de kunst om deze bij jezelf te herkennen en te benoemen. Dat kost misschien wat oefening, maar het zorgt voor emotionele zelfkennis, emotionele veiligheid, emotionele rust en een dosis zelfverzekerdheid.
Tip: Wees je bewust van je gevoelens door je gedrag te observeren. Dus vraag jezelf eens af wat er gebeurt wanneer je je bijvoorbeeld woedend (gevoel) voelt. En hoe reageer jij daarop (uiting)?
Extra tip: Benoem daarna je emotie. Daarna kan je het identificeren. Wat zegt je boosheid (emotie)? Waarom ben ik boos? Spreek het hardop uit om zo een helder beeld voor jezelf te krijgen.
Emoties herkennen en waarderen is geen statisch begrip. Dus bedenk dit: er is geen goede of foute manier om het te doen. Er is maar één regel en dat is gewoon doen. Wees creatief en hoe vaker je het doet, hoe beter je er in wordt. En hoe makkelijker het is om de cirkel te doorbreken.
D = DOEN en ermee DEALEN De volgende stap is om te praten over je gevoelens met je zoon. Dit is het moment dat je dealt met je gevoel. Praten kan twee minuten duren, een half uur of zelfs langer. Voel aan waar jij en je zoon zich comfortabel bij voelen. Er is geen goed of slecht moment om te beginnen. Het beste werkt het met kleine duwtjes in de goede richting. Zoals alle transformaties de meeste kans hebben als je het met kleine stapjes doet. Misschien dat je eerst op weerstand stuit, maar heb vertrouwen in jezelf, je kan het! Praten met je zoon doe je voor het nu en je investeert in de toekomst. De toekomst waarin je je zoon leert om zijn trobi op een positieve manier op te lossen. Jong geleerd is oud gedaan. En er ontstaat een gezonde emotionele relatie tussen jou en je zoon. En daarmee creëer je harmonie binnen je gezin.
Met haar MOED-methode heeft pedagoog Joyce Dompig Vasilda (Paramaribo, ’63) al tientallen papa’s geholpen om zelfverzekerder in het leven te staan. Iedereen heeft de kracht om te veranderen, alleen hebben we soms een duwtje in de rug nodig. Dat is waar Joyce in gelooft. Ze heeft dertig jaar ervaring als groepsleidster, gezinsvoogd, pedagogisch medewerker, en heeft gewerkt met kinderen en ouders met zeer problematische gedrag. Tegenwoordig is ze werkzaam als gastouder, video-hometrainer en kinder- en oudercoach.
